January 6, 2025
Ölçümlendirme
🧠 Terminoloji Tutarlılığı Nedir? Nasıl Sağlanır?
📌 Bir çevirinin en çarpıcı hatası genellikle anlam bozukluğundan değil, tutarsız terim kullanımından kaynaklanır.
Bir kavrama metnin başında “öz” denip ilerleyen sayfalarda “ruh”, “varlık”, hatta “kimlik” denmesi…
Bu da okuyucunun zihninde anlamsal bulanıklık yaratır ve yazarın sesi dağılır.
İşte bu yüzden, terminoloji tutarlılığı sadece teknik değil, aynı zamanda edebi ve yapısal bir zorunluluktur.
📘 Terminoloji Tutarlılığı Nedir?
Terminoloji tutarlılığı, bir metin içinde:
Belirli terimlerin aynı anlam çerçevesinde,
Tüm metin boyunca istikrarlı şekilde,
Çevirmenin öznel tercihine göre değil, kavramsal ve bağlamsal gerekliliğe göre kullanılmasıdır.
Özellikle akademik, edebi, dini veya felsefi metinlerde bu tutarlılık, metnin güvenilirliğini ve ciddiyetini doğrudan etkiler.
🧭 Nasıl Sağlanır?
Terminoloji tutarlılığı sağlamak; yalnızca çevirmenin dikkatine değil, teknik ve yapay zeka destekli sistemlere de ihtiyaç duyar:
Glosseriler (Terim Sözlükleri):
Projeye başlamadan önce oluşturulan kapsamlı terim listeleri, her kavramın hedef dildeki doğru ve onaylı karşılıklarını belirler.Bağlam Tabanlı Kontrol:
Aynı kelime farklı anlamlara gelebilir. Yapay zeka destekli analizler, terimin geçtiği cümleye göre en uygun çeviriyi önermeyi mümkün kılar.Manuel Denetim ve Geri Bildirim:
Editörler, terimlerin anlamını koruyup korumadığını ve doğru yerlerde kullanıldığını titizlikle denetler.İzlenebilirlik:
Terimlerin nerede, nasıl ve hangi bağlamda kullanıldığına dair izleme sistemleriyle, gerekirse geriye dönük düzeltmeler yapılabilir.
🎯 Neden Bu Kadar Önemli?
Çünkü bir terim dağılırsa, yazarın bütün kavramsal evreni dağılır.
Çünkü bir terim tutarlıysa, metnin anlamı toparlanır.
Yayınevi için bu, kitabın akademik veya ruhani iddiasının gerçekle buluştuğu noktadır.
Yazar için bu, sesinin tek ve net bir dilden yankılandığı anlamına gelir.